Mavzu: Java dasturlash tilida ishlash.(qollanma) (INTERNET VA DASTURLASH/Dasturlash tillari)
walterhack (9 Aug 2017 00:10)
Java dasturlash tilida dastur tuzish uchun, dastlab, kompyuterga kerakli dasturlarni oârnatish lozim. Birinchidan, Java dasturlarni ishga tushirish uchun, bizga Java-mashina kerak boâladi. Gap shundaki, barcha Java dasturlar faqat Java-mashina oârnatilgan kompyuterlarda ishlaydi. Java-mashina Java dastur uchun muhit hisoblanadi. Ikkinchidan, Java dasturlarni yozish uchun maxsus muhit(IDE) kerak boâladi. Ikkala dasturni ham oraclening saytidan yuklab olishingiz mumkin. Yuklab olish uchun Oracle saytiga kiramiz va Java Platform(JDK)ni yuklab olamiz.
JDKni yuklab oladigan oynaga oâtamiz va litsenziyaga rozi boâlamiz(Accept License Agreement). Undan soâng kompyuteringizga mos keladigan JDKni tanlaymiz, agar 32 bitlik tizim boâlsa, «jdk-8u20-windows-i586.exe«ni tanlaymiz va yuklashni boshlaymiz.
Yuklab olingandan soâng, dasturni ishga tushiramiz va berilgan savollarga qarab oârnatamiz(unchalik qiyiin ish emas va koâp vaqt ham kerak emas).
Odatda JDK «C:Program filesJava» adresiga oârnatiladi.
Keling endi, java bajaruvchi utilitlarini topamiz. Uning uchun quyidagi papkaga kiramiz:
C:Program filesjdk* in
Bu adresda JDKning barcha bajariluvchi fayllari joylashgan. Biz ularni, operatsion tizimga ham maâlum qilib qoâyishimiz lozim. Operatsion tizim bularni bilib olsa, bemalol «ÐÐ¾Ð¼Ð°Ð½Ð´Ð½Ð°Ñ ÑÑÑока» orqali ham ishlatishimiz mumkin boâladi. BuniWindows 7 misolida koârsataman.
Ðой компÑÑÑеÑ->СвойÑÑва, chap tomonda «ÐополниÑелÑнÑе паÑамеÑÑÑ ÑиÑÑемÑ» boâlimiga kiramiz va quyidagi oynani koâramiz.
Bu oynadan «ÐеÑеменнÑе ÑÑедÑ» tugmasini bosamiz, hosil boâlgan oynaning «СиÑÑемнÑе пеÑеменнÑе» boâlimidan «PATH» oâzgaruvchisini(пеÑеменнаÑ)qidirib, uni belgilaymiz va «ÐзмениÑÑ» tugmasini bosamiz.
Shundan soâng, «ÐнаÑение пеÑеменной«dagi qiymatlarning oxiriga oâtamiz va » C:Program FilesJavajdk* in» adresini kiritamiz(* oârniga oâzingizning jdk adresingiz boâladi, yaâni mavjud papka nomi). «OK» tugmalarini bosib, bu oynalardan chiqib ketamiz va kompyuterni qayta yuklaymiz.
Hozircha shu, xulosa qiladigan boâlsak, biz bu maqolada, oâzida Java kompilyatorni saqlaydigan, qaysiki biz yozgan Java kodlarni bayt kodga(kompyuter tushunadigan kodga) oâtkazib beradigan, undan tashqari yozilgan kodlarni ishlatish uchun kerak boâladigan Java-mashinani ham oâzida mujassam etgan JDK(Java Development Kit)ni yuklashni, oârnatishni va operatsion tizimga oârnatilgan joyini eâlon qilishni koârib chiqdik.
walterhack (9 Aug 2017 00:18)
Oldingi maqolada JDK paketini oârnatishni koârsatib oâtdim, keling endi shu paketni ishlayotganini tekshirib olamiz. Uning uchun «ÐÐ¾Ð¼Ð°Ð½Ð´Ð½Ð°Ñ ÑÑÑока» oynasini ochamiz (win+R->CMD) va «javac» buyrugâini teramiz, soâng ENTERtugmasini bosamiz.
Javac â bu java kompilyatordir, qaysiki java kodni bayt kodga aylantirib beradi. Javac boshqa utilitlar kabi «bin» katalogida joylashgan boâladi. Agar hamma narsa toâgâri qilingan boâlsa, yuqoridagi rasmda keltirilgan yozuvlar chiqishi lozim, aks hold oldingi maqolani qaytadan oâqib chiqing(agar «Javac не ÑвлÑеÑÑÑ Ð²Ð½ÑÑÑенней или внеÑней командной, иÑполнÑемой пÑогÑаммой или пакеÑнÑм Ñайлом» kabi xatolik chiqsa, «ÐеÑеменнÑе ÑÑедÑ«ni tekshirib chiqing). Bu yozuvlar kompilyatorning kalit soâzlari boâlib, bizga yordam tariqasida tushuntirib chiqilmoqda.
Tekshirib oldik, endi Java tilida biror kod(dastur) yozib, «ÐÐ¾Ð¼Ð°Ð½Ð´Ð½Ð°Ñ ÑÑÑока«da ishlatib, natija olib koâramiz. Dastur yozish uchun, istalgan yozuv muhitidan foydalanishimiz mumkin, masalan «ÐлокноÑ«. «ÐлокноÑ«ni ochamiz va ichiga quyidagi kodlarni yozamiz:
class test_java{
public static void main(String[] args){
System.out.println("HellO WorlD");
}
}
Bu bizning birinchi kodimiz. Bunda konsolda ekranga chiqarish komandasi(System.out.println) ishlatilmoqda. Dastur ekranga «HellO WorlD» yozuvini chiqaradi. Bu kodni chuqur muhokama qilib oâtirmaymiz, hozir bu dastur ekranga yozuv chiqarishini bilsak boâldi. Javada dasturlar klaslardan tashkil topgan boâladi, misolda, klas nomi «test_java«dir. Yozilgan kodni test_java.java deb, biror joyga masalan, «D: est» ichiga saqlaymiz. Bu yerda eng muhim jihat shuki, asosiy klas nomi bilan, fayl nomi bir xil boâlishi lozim, registr(katta-kichik harflar)larga ham ahamiyat berish shart.
Bu kod oddiy yozuv boâlib, hali dastur koârinishiga kelmadi, protsessor ham bu yozuvni tushunmaydi. Bu kodni bayt kodga kompilyatsiya qilgandan soâng, kod, dastur koârinishiga keladi va kompyuter uni tushunadi. JDK papkasida Javac nomli kompilyator mavjud boâlib, kodni kompyuter tushunadigan kodga oâzgartirib beradi. Uning uchun «ÐÐ¾Ð¼Ð°Ð½Ð´Ð½Ð°Ñ ÑÑÑока«ni ochib, «test_java.java» faylimiz turgan adresga oâtib olamiz, soâng «javac va kod yozilgan faylni(test_java) koârsatamiz».C:> cd D: est
D: est> javac test_java.javac
Shundan soâng, fayl joylashgan papkada yangi «java_test.class» nomli fayl paydo boâladi. Mana shu fayl dastur hisoblanadi. Oldin aytib oâtganimizdek, java dasturini ishga tushirish uchun, java-mashina kerak boâladi, bu ham «bin» papkada joylashgan boâlib, «java» deb nomlanadi. Yaratilgan dasturni ishga tushirish uchun, «java» va fayl nomini(kengaytmasiz) yozib, ENTERni bosamiz(paydo boâlgan fayl adresiga oâtib olamiz).
Biz yozgan yozuv ekranga chiqdi.
Bu maqolada yozilgan kodni bayt kodga oâtkazish va java-mashina yordamida dasturni ishga tushirishni «ÐÐ¾Ð¼Ð°Ð½Ð´Ð½Ð°Ñ ÑÑÑока«da koârsatib oâtdim, lekin biz kodlarni bu muhitda yozmaymiz, chunki dasturchilar uchun qulay boâlishi uchun, juda koâplab vizual muhitlar yaratilgan. Keyingi maqolalarda ulardan birini oârnatishni koârsatib oâtaman
webclub (9 Aug 2017 00:58)
Manba bilan yozin iltimos
Nodirali (9 Aug 2017 02:14)
Rostanam manba bilan yozilmasa ishkal chiqishi mumkin!
walterhack (9 Aug 2017 08:17)
Manbaa yozilmagan ekan shunday bolsa ham yozaman
manbaa dasturchìlar.uz
Assasin999 (8 Sep 2017 21:57)
sololearnni uzbekchasini kim biladi
Assasin999 (8 Sep 2017 22:00)
kim biladi
Tayotabek (25 Jan 2018 01:47)
Androidlarda jar farmatidagi java dasturlarini taxrirlashni iloji bormi yoki androida iloji yöqmi?
.
2ta menejerdan
file menejer va my manger dasturlaridan taxrirlab körmoqchi böldim lekin ködlar [][]?[] tarzda körinyapti?
Shoxruh8143 (10 Nov 2018 15:16)
[b]walterhack,[/b] Hammasini bajardim. Oʻxshamayapti.
Manba: https://uzmasters.ru/forum/6/27/1711/